2 ऑक्टोबर ही भारतात राष्ट्रीय सुट्टी असते. हा दिवस महात्मा गांधी, त्यांनी उपदेश केलेल्या अहिंसा आणि सहिष्णुतेच्या मूल्यांचा सन्मान करतो आणि स्वातंत्र्यसैनिकांना श्रद्धांजली अर्पण करतो. जगभरात शांतता, सौहार्द आणि एकता वाढवण्यासाठी लोक हा दिवस साजरा करतात. ‘शाळा, महाविद्यालये, सरकारी आणि गैर-सरकारी कार्यालयांसह देशभरात सर्वत्र मोठ्या थाटामाटात हे चिन्हांकित आहे. महात्मा गांधींच्या शिकवणीवर लोक सांस्कृतिक उपक्रम, देशभक्तीपर गाणी, नृत्य आणि भाषणे आयोजित करतात. लोकही त्यांच्या दिवसाची सुरुवात गांधीजींचे आवडते भजन, रघुपती राघवा ऐकून करतात.
आंतरराष्ट्रीय अहिंसा दिन:
2007 मध्ये, संयुक्त राष्ट्र महासभेने गांधींच्या तत्त्वांचा सन्मान करण्यासाठी 2 ऑक्टोबर हा आंतरराष्ट्रीय अहिंसा दिन म्हणून नियुक्त केला. संयुक्त राष्ट्रांच्या मते, हा दिवस “शिक्षण आणि जनजागृतीसह अहिंसेचा संदेश प्रसारित करण्याचा” एक प्रसंग आहे. हे “अहिंसेच्या तत्त्वाची सार्वत्रिक प्रासंगिकता” आणि “शांतता, सहिष्णुता, समजूतदारपणा आणि अहिंसेची संस्कृती सुरक्षित करण्याची इच्छा” पुष्टी करते.
महात्मा गांधीजी यांचे जीवन :
महात्मा गांधी यांचा जन्म २ ऑक्टोबर १८६९ रोजी गुजरातमधील पोरबंदर येथे झाला. त्यांचे संपूर्ण नाव मोहनदास करमचंद गांधी असे होते. त्यांच्या वडिलांचे नाव करमचंद गांधी आणि आईचे नाव पुतलीबाई होते. त्यांनी केवळ भारतालाच नव्हे तर संपूर्ण जगाला सत्य आणि अहिंसेचा धडा शिकवला. गांधीजी भारताच्या स्वातंत्र्य संग्रामातील प्रमुख नेते आणि तत्वज्ञ होते.
- पूर्ण नाव : मोहनदास करमचंद गांधी
- जन्म : २ ऑक्टोबर १८६९
- जन्म ठिकाण : रबंदर, गुजरात
- मृत्यू : 30 जानेवारी, 1948
- मृत्यूचे ठिकाण: दिल्ली, भारत
- मृत्यूचे कारण : बंदुकीने गोळी झाडून किंवा हत्या
- आई : पुतलीबाई गांधी
- राष्ट्रीयत्व : भारतीय
- जोडीदार : कस्तुरबा गांधी
- मुले : हरिलाल गांधी, मणिलाल गांधी, रामदास गांधी आणि देवदास गांधी
- व्यवसाय : वकील, राजकारणी, कार्यकर्ते, लेखक
गांधीजींनी भारताच्या स्वातंत्र्यलढ्यात महत्वाचे योगदान दिले. रवींद्रनाथ टागोर यांनी सर्वप्रथम त्यांना महात्मा ही उपाधी दिली.ज्याचा अर्थ होतो “महान आत्मा.” भारतातील लोक त्यांना प्रेमाने बापू म्हणायचे. नेताजी सुभाषचंद्र बोस यांनी १९९४ मध्ये पहिल्यांदा त्यांना “राष्ट्रपिता” असे संबोधले.
सत्य, अहिंसा, यावर प्रेम करणारे महात्मा गांधी जगप्रसिद्ध आहेत. यांचे वडील करमचंद हे पोरबंदर संस्थानाचे दिवाण होते. आणि आई पुतळी बाई अतिशय धार्मिक प्रवृत्तीच्या होत्या. वयाच्या अवघ्या तेराव्यावर्षी त्यांचा विवाह कस्तुरबांशी झाला.१८८५ मध्ये त्यांचे वडील वारले आणि दोन वर्षानंतर ते मॅट्रिक परीक्षा उत्तीर्ण झाले. त्यांच्या वडील भावाने त्यांना बॅरिस्टर होण्यासाठी इंग्लंडला पाठवण्याचे ठरविले.जून १८९१ साली महात्माची बॅरिस्टर पदवी घेऊन, भारतात आली. त्यांनी मुंबई येथे वकिलीचा व्यवसाय सुरू केला. मात्र त्यांना वकिलीच्या व्यवसायात फारसे यश मिळाले नाही. अतिशय बुद्धिमत्ता असलेल्या गांधीजींना नंतर दक्षिण आफ्रिकेत सराव केला; जिथे त्यांना वांशिक भेदभावाचा सामना करावा लागला. दक्षिण आफ्रिकेत आलेल्या अनुभवामुळे गांधीजींनी सामाजिक न्यायाच्या समर्पणाला चालना दिली.१९१६ मध्ये गांधीजी दक्षिण आफ्रिकेतून भारतात परतले. त्यानंतर त्यांनी स्वातंत्र्यलढ्यात सक्रिय सहभाग घेतला.
१९१७ मध्ये त्यांनी चंपारण येथील शेतकर्यांच्या हक्कांसाठी आंदोलन केले. पुढे १९२०-२२ मध्ये अहिंसक असहकार आंदोलन, १९३०-३२ दरम्यान दांडी येथील मीठाचा सत्याग्रह आणि सविनय कायदेभंग, १९४०-४२ दरम्यान व्यक्तिगत सत्याग्रह आणि १९४२ चे भारत छोडो आंदोलन या सार्यात महात्माजींचे नेतृत्व झळाळून उठले.
९ ऑगस्ट १९४२ ला त्यांनी मुंबईत करा किंवा मरा असे आवाहन जनतेला केले. त्यानंतर त्यांना अटक झाली. त्यांना पुण्यात आगाखान पॅलेस येथे ठेवण्यात आले. तेथे सहा मे १९४४ ला त्यांना सोडणअयात आले. त्यांनी अनेकदा उपोषणाचा मार्ग अवलंबून ब्रिटिश सरकारला जेरीला आणले. त्यांच्या प्रयत्नांना यश येऊन अखेर पंधरा ऑगस्ट १९४७ ला स्वातंत्र्य मिळाले.
महात्मा गांधींचा मृत्यू ही एक दुःखद घटना होती आणि लाखो लोकांवर दुःखाचे ढग आले. २९ जानेवारीला नथुराम गोडसे नावाचा व्यक्ती ऑटोमॅटिक पिस्तुल घेऊन दिल्लीत आला.त्यानंतर गोडसेने त्यांच्या छातीवर आणि पोटात तीन गोळ्या झाडल्या त्यात महात्मा गांधींचा मृत्यू झाला.
महात्मा गांधींनी इंडियन ओपिनियन, हरिजन, यंग इंडिया, नवजीवन इत्यादी मासिकांमध्ये संपादक म्हणूनही काम केले आहे. त्यांनी लिहिलेल्या काही प्रमुख पुस्तकांची नावे खालीलप्रमाणे आहेत-
- Indian Home Rule (हिंद स्वराज्य)
- गांधीजींची संक्षिप्त आत्मकथा
- गांधीजीचे जीवन त्यांच्याच शब्दांत
- गांधी विचार दर्शन : अहिंसाविचार
- गांधी विचार दर्शन : राजकारण
- गांधी विचार दर्षन : सत्याग्रह प्रयोग
- गांधी विचार दर्शन : सत्याग्रह विचार
- गांधी विचार दर्शन : सत्याग्रहाची जन्मकथा
- गांधी विचार दर्शन : हरिजन
- नैतिक धर्म
- भगवद्गीता : गांधीजींच्या चिंतनातून (महात्मा गांधी यांनी जनसामान्यांसाठी भगवद्गीतेचे केलेले नेमके विवेचन; मराठी अनुवाद : भगवान दातार)
- माझ्या स्वप्नांचा भारत
साधी राहणी आणि उच्च विचारसरणीचे महान पुरुष महात्मा गांधी यांनी त्यांच्या काही महान विचार आणि प्रभावी घोषणा दिल्या. महात्मा गांधींच्या काही प्रसिद्ध घोषणा आहेत:
- आज तुम्ही काय करता यावर तुमचे भविष्य अवलंबून आहे – महात्मा गांधी
- करा किंवा मरा – महात्मा गांधी
- शक्ती शारीरिक क्षमतेने येत नाही, ती अदम्य इच्छाशक्तीने येते – महात्मा गांधी
- प्रथम ते तुमच्याकडे अजिबात दुर्लक्ष करतील, मग ते तुमच्यावर हसतील, मग ते तुमच्याशी लढतील, मग तुम्ही नक्कीच जिंकाल – महात्मा गांधी
- उद्या मरणार असल्यासारखे आयुष्य जगा, चिरकाल जगायचे आहे असे शिका – महात्मा गांधी
- कानांच्या गैरवापराने मन प्रदूषित आणि अस्वस्थ होते – महात्मा गांधी
- सत्य कधीही न्याय्य कारणाला इजा करत नाही – महात्मा गांधी
- देवाला धर्म नसतो – महात्मा गांधी
- आनंद तेव्हाच मिळतो जेव्हा तुम्ही जे काही विचार करता, तुम्ही जे काही बोलता आणि जे करता ते सुसंगत असेल – महात्मा गांधी
Refrence : www.google.com/https://mr.wikipedia.org/online sites