भारतीय राज्यघटनेचे जनक म्हणून प्रसिद्ध असलेले भीमराव रामजी आंबेडकर हे भारतीय इतिहासातील एक अतुलनीय व्यक्तिमत्त्व आहे. ते भारतातील नैराश्यग्रस्त वर्गाचे नेते होते ज्यांनी भारताची राज्यघटना तयार करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली आणि भारतातील दलित जातींसाठी समानता आणि सामाजिक न्यायासाठी आयुष्यभर लढा दिला.
14 एप्रिल 1891 रोजी मध्य प्रदेशातील महू (आताचे आंबेडकर नगर) येथे जन्मलेल्या आंबेडकरांचा वारसा अनेक योगदानांनी चिन्हांकित आहे. दलित आणि इतर शोषित समाजाच्या उत्थानासाठी ते एक शक्तिशाली आवाज बनले आणि भारतातील अन्यायी जातिव्यवस्थेविरुद्ध लढले. मसुदा समितीचे अध्यक्ष या नात्याने आंबेडकरांनी भारतीय राज्यघटना तयार करण्यात मोलाची भूमिका बजावली. हिंदू कोड बिल मंजूर होण्यासाठी प्रयत्न करून, त्यांनी भारतातील लैंगिक समानता आणि महिला सक्षमीकरणाच्या कारणास प्रोत्साहन दिले.
त्यांच्या अतुलनीय योगदानाचा गौरव म्हणून भारत दरवर्षी 14 एप्रिल रोजी त्यांची जयंती भीमराव आंबेडकर जयंती किंवा भीम जयंती किंवा आंबेडकर स्मरण दिन म्हणून साजरी करतो.
भीमराव आंबेडकर जयंती उत्सवाचा इतिहास :-
उत्सवांचा इतिहास हा समुदाय-आधारित स्मरणोत्सवापासून राष्ट्रीय पाळण्याच्या दिवसापर्यंत हळूहळू विकसित झालेला आहे. त्याच्या उत्पत्तीची आणि उत्क्रांतीची कालरेखा खालीलप्रमाणे पाहिली जाऊ शकते:
1928: पहिला उत्सव
14 एप्रिल 1928 रोजी पुण्यातील सामाजिक कार्यकर्ते जनार्दन सदाशिव राणापिसे यांना डॉ. भीमराव रामजी आंबेडकर यांच्या जन्मदिनाचा पहिला सार्वजनिक उत्सव साजरा केला जातो.
आंबेडकरांच्या अनुयायांनी वर्षानुवर्षे पुढे चालवलेल्या परंपरेची ही सुरुवात झाली.
1940-1980: वाढती ओळख
20 व्या शतकाच्या मध्यापर्यंत, आंबेडकरांची उंची जसजशी वाढत गेली, तसतसे त्यांच्या जयंती साजऱ्याला मान्यता वाढत गेली.
तथापि, ते अद्याप राष्ट्रीय-स्तरीय पाळले गेले नाही.
बाबासाहेब आंबेडकर जयंती साजरी भारतात
भारतातील आंबेडकर स्मृती दिनाचे उत्सव देशभरातील अधिकृत आणि सार्वजनिक कार्यक्रमांच्या श्रेणीद्वारे चिन्हांकित केले जातात. सरकारी संस्था, शैक्षणिक संस्था, स्वयंसेवी संस्था इत्यादी देशभरात दिवस साजरा करण्यासाठी विविध कार्यक्रम आयोजित करतात.
• सरकारच्या उत्सवांमध्ये स्मारक नाणी जारी करणे, सार्वजनिक कार्यक्रम आयोजित करणे इ.
• डॉ. आंबेडकरांच्या पुतळ्यांवर आणि स्मारकांवर लोक त्यांना आदरांजली वाहण्यासाठी जमतात.
• आंबेडकरांचे जीवन, तत्त्वज्ञान आणि योगदानाबद्दल तरुण पिढीला शिक्षित करण्यासाठी शाळा आणि विद्यापीठे चर्चासत्रे, व्याख्याने आणि चर्चा आयोजित करतात.
• आंबेडकरांचे जीवन आणि कार्य दर्शविणारी प्रदर्शने देशभरात विविध ठिकाणी आयोजित केली जातात.
• उत्सवाचा भाग म्हणून सार्वजनिक मिरवणुका आणि रॅली खूप सामान्य आहेत.
• समता आणि सामाजिक न्याय या विषयांचे चित्रण करणारे पारंपारिक नृत्य आणि संगीत सादरीकरण या उत्सवांना सांस्कृतिक परिमाण जोडतात.
• सामाजिक न्याय आणि जातीय भेदभाव या विषयांवर भाषणे आणि चर्चा.
बाबासाहेब आंबेडकर जयंती उत्सवाचे महत्त्व
• आंबेडकरांच्या सर्व समुदायांमध्ये समरसतेच्या दृष्टीकोनाचा प्रचार करून, ते राष्ट्रीय एकात्मता आणि एकात्मतेला चालना देण्यास मदत करते.
• या निमित्ताने अनेक सरकारी आणि गैर-सरकारी संस्थांनी सुरू केलेले सामाजिक उपक्रम आणि सामुदायिक विकास प्रकल्प उपेक्षित समुदायांच्या उन्नतीसाठी मदत करतात.
• हे उत्सव व्यक्ती आणि समुदायांना सामाजिक सुधारणेसाठी कार्य करण्यासाठी, अत्याचारित आणि वंचितांच्या हक्क आणि सन्मानासाठी वकिली करण्यासाठी प्रेरित करतात.
• समानता आणि मानवी हक्कांच्या संवर्धनाच्या दिशेने आमच्या चालू असलेल्या प्रवासावर हे लक्ष केंद्रित करते.
• हे उत्सव भारतीय राज्यघटनेत अंतर्भूत असलेल्या तत्त्वांप्रती भारताच्या वचनबद्धतेची पुष्टी करतात.
उत्सवादरम्यान शिक्षणावर नूतनीकरण केलेले लक्ष, विशेषत: उपेक्षित समुदायांसाठी शिक्षणात प्रवेश सुधारण्यासाठी सतत प्रयत्नांना प्रोत्साहन देऊ शकते.
भीमराव आंबेडकर जयंती हा केवळ एका महान नेत्याच्या जन्माचे स्मरण करण्याचा दिवस नाही तर ते ज्या मूल्यांसाठी उभे राहिले आणि त्यांनी भारतीय समाजावर केलेले परिवर्तनात्मक प्रभाव साजरे करण्याचा दिवस आहे. डॉ. बी.आर. आंबेडकर यांचे जीवन आणि कार्य भारतातील आणि जगभरातील लाखो लोकांना सामाजिक न्याय, समानता आणि मानवी हक्कांसाठी झटण्यासाठी प्रेरणा देत आहे. आपण आंबेडकर स्मृती दिन साजरा करत असताना, आपण स्वतःला त्यांनी चॅम्पियन केलेल्या आदर्शांप्रती समर्पित करूया आणि सर्वसमावेशक आणि समान भारताचे त्यांचे स्वप्न साकार करण्यासाठी कार्य करूया.
people also read
महाराष्ट्रातील ५ धबधबे | 5 waterfalls in maharashtra | summer location 2024
