श्रावणातील प्रमुख सण आणि त्यांचे महत्त्व | Shravan Festivals
श्रावण महिना हा हिंदू धर्मात अत्यंत पवित्र आणि विशेष महत्त्वाचा महिना मानला जातो. या महिन्यात विविध सण आणि उत्सव साजरे केले जातात. येथे श्रावण महिन्यातील काही प्रमुख सणांची यादी दिली आहे:
1. श्रावण सोमवार:
श्रावण महिन्यातील प्रत्येक सोमवार हा भगवान शिवाच्या उपासनेसाठी समर्पित असतो. हिंदू धर्मात श्रावण महिन्याला विशेष महत्त्व आहे कारण हा महिना भगवान शंकराचा आवडता मानला जातो. या दिवशी भक्त उपवास करतात, शंकराची पूजा करतात आणि बेलपत्र, दुध, दही, मध आणि गंगाजल अर्पण करतात. श्रावण सोमवारचे व्रत केल्याने मनोकामना पूर्ण होते अशी श्रद्धा आहे. Shravan Festivals
2. हरितालिका तीज:
हरितालिका तीज हा सण विशेषतः महिलांसाठी आहे, ज्यात त्या भगवान शिव आणि देवी पार्वतीची पूजा करतात. या दिवशी स्त्रिया उपवास करतात आणि आपल्या पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी प्रार्थना करतात. हरितालिका तीज हा सण श्रावण महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या तृतीयेला साजरा केला जातो. हा व्रत पती-पत्नीमधील प्रेम वाढवण्यासाठी आणि सुखसमृद्धीसाठी केला जातो.
3. नागपंचमी:
श्रावण महिन्यातील शुक्ल पक्षातील पाचवा दिवस नागपंचमी म्हणून साजरा केला जातो. या दिवशी नागदेवतेची पूजा केली जाते. लोक आपल्या घराच्या प्रवेशद्वाराजवळ नागदेवतेच्या प्रतिमांची स्थापना करतात आणि त्यांना दूध, लाह्या, फुलं आणि दूर्वा अर्पण करतात. नागपंचमीला नागांचे संरक्षण मिळावे आणि संकटांपासून दूर राहावे अशी प्रार्थना केली जाते.
4. रक्षाबंधन:
रक्षाबंधन हा भाऊ-बहिणींचा सण आहे. या दिवशी बहिणी आपल्या भावाच्या मनगटावर राखी बांधतात आणि त्याच्या दीर्घायुष्यासाठी आणि सुरक्षिततेसाठी प्रार्थना करतात. भाऊ आपल्या बहिणीला तिच्या रक्षणाचे वचन देतो. रक्षाबंधनाच्या दिवशी कुटुंबांमध्ये विशेष जेवण बनवले जाते, आणि गोडधोड खाऊन सण साजरा केला जातो. Shravan Festivals
5. विजयादशमी (दशहरा):
विजयादशमी हा रावणावर भगवान रामाच्या विजयाचा सण आहे. हा सण दसऱ्याच्या नावाने ओळखला जातो आणि तो शरद ऋतूतील दसऱ्याच्या दिवशी साजरा केला जातो. या दिवशी लोक शस्त्रपूजा करतात, आपापल्या वाहनांची पूजा करतात आणि रावणाच्या प्रतिमेचे दहन करून दुष्ट शक्तींवर विजय मिळवल्याचे प्रतीकात्मक प्रदर्शन करतात.
6. कृष्ण जन्माष्टमी:
कृष्ण जन्माष्टमी हा भगवान श्रीकृष्णाचा जन्मोत्सव आहे. हा सण श्रावण महिन्यातील कृष्ण पक्षातील अष्टमी तिथीला साजरा केला जातो. या दिवशी भक्त उपवास करतात, मध्यरात्रीपर्यंत जागरण करतात आणि भगवान श्रीकृष्णाचा जन्म साजरा करतात. मंदिरांमध्ये विशेष पूजा, भजन आणि कीर्तनाचे आयोजन केले जाते. दहीहंडीचा खेळ हा या सणाचा मुख्य आकर्षण असतो. Shravan Festivals
7. श्रावण अमावस्या:
श्रावण महिन्यातील अमावस्या ही श्रावण अमावस्या म्हणून ओळखली जाते. या दिवशी पूर्वजांच्या आत्म्यांच्या शांतीसाठी पिंडदान आणि श्राद्ध विधी केले जातात. या दिवशी गंगा नदीत किंवा इतर पवित्र नद्यांमध्ये स्नान करणे शुभ मानले जाते. या दिवशी केलेले पितृकार्य विशेष फलदायी मानले जाते. Shravan Festivals
8. श्रावणी पूजा/नारळी पौर्णिमा:
श्रावण महिन्यातील पौर्णिमा ही श्रावणी पूजा किंवा नारळी पौर्णिमा म्हणून ओळखली जाते. या दिवशी समुद्र देवता आणि वरुण देवाची पूजा केली जाते. या सणाच्या दिवशी समुद्र किनाऱ्यावर नारळ वाहून समुद्राची पूजा केली जाते. विशेषतः मच्छिमार समाजासाठी हा सण विशेष महत्त्वाचा असतो, कारण ते समुद्र देवतेच्या आशीर्वादासाठी प्रार्थना करतात.
9. अजंठा सप्तमी:
अजंठा सप्तमी हा सण सूर्यदेवाच्या पूजेसाठी समर्पित आहे. हा सण श्रावण महिन्यातील सप्तमी तिथीला साजरा केला जातो. या दिवशी सूर्यदेवाची पूजा केली जाते आणि त्यांना अर्घ्य दिले जाते. या पूजेने आरोग्य, संपत्ती, आणि सुखशांती प्राप्त होते असे मानले जाते. ग्रामीण भागात शेतकऱ्यांनी आपल्या पिकांसाठी सूर्यदेवाला धन्यवाद देण्यासाठी हा सण साजरा करतात.